«Είναι η πρώτη φορά που ένα κόμμα τιμά
εμένα και το έργο μου, γι’ αυτό και αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω
τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ γι’ αυτήν του την πρωτοβουλία».
''Σταύρος Ξαρχάκος''
Τα παραπάνω ανέφερε ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης με αφορμή την πραγματοποίηση συναυλίας προς τιμήν του από το Κόμμα μας το Σάββατο 14 Γενάρη 2023, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας (ΣΕΦ) στις 19.30.
Στη μεγάλη συναυλία – αφιέρωμα θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας.
Στη συναυλία συμμετέχουν οι: Δήμητρα Γαλάνη, Μανώλης Μητσιάς, Νατάσσα Μποφίλιου, Γιώργος Νταλάρας, Μίλτος Πασχαλίδης και Ηρώ Σαΐα.
Την ορχήστρα διευθύνει ο ίδιος ο συνθέτης.
Πράγματι, η συγκεκριμένη συναυλία είναι ένα ξεχωριστό πολιτιστικό
γεγονός. Αποδεικνύει για ακόμα μια φορά την προνομιακή σχέση που έχει το
ΚΚΕ με τους ανθρώπους της Τέχνης.
Αποδεικνύει ότι το ΚΚΕ μπορεί να τιμήσει την έκταση και την ένταση
του έργου του Ξαρχάκου, το οποίο ξεκινά από τη δεκαετία του ’60 και
καταφέρνει και μιλά βαθιά στη λαϊκή ψυχή. «Απονη ζωή», «Φτωχολογιά»,
«Ονειρο δεμένο», «Χάθηκε το φεγγάρι», «Παράπονο», «Σαββατόβραδο στην
Καισαριανή»,«Βάλε κι άλλο πιάτο στο τραπέζι», «Τα τρένα που φύγαν», «Τι
έχει και κλαίει το παιδί», «Μάτια βουρκωμένα», «Ασπρη μέρα» είναι μερικά
μόνο από τα τραγούδια που μας χάρισε από εκείνη τη δεκαετία και
συνεχίζουν ακάθεκτα την πορεία τους, εξακολουθώντας να βρίσκονται στα
χείλη και των επόμενων γενιών.
Και στη συνέχεια οι μεγάλοι του δίσκοι – σταθμοί. «Νυν και Αεί», «Το
Μεγάλο μας Τσίρκο»… Τραγούδια που κρατάνε άσβεστη τη μνήμη των αγώνων
του λαού μας, τραγούδια που δείχνουν τον δρόμο προς τα μπρος, τραγούδια
που έχουν το δικό τους «μερτικό» στην ανύψωση του κόσμου… Τραγούδια που
σημάδευσαν ιστορικές συγκυρίες, τραγούδια που έγιναν κραυγή
διαμαρτυρίας.
«Διόνυσε Καλοκαίρι μας», «Χρώματα», «6+6», «Θρήνος για τον Ιγνάθιο
Σάντσιεθ Μεχίας» και φυσικά το εμβληματικό «Ρεμπέτικο» είναι μερικά μόνο
από τα έργα του που ημερεύουν την ψυχή και αποτελούν «καταφύγιο για τον
άνθρωπο».
Στη συναυλία θα ακουστούν μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά τραγούδια
του συνθέτη, ερμηνευμένα από παλαιότερους και νεότερους ερμηνευτές που
έχουν συνεργαστεί μαζί του, και με μια πλειάδα εξαίρετων μουσικών.
Ο Σταύρος Ξαρχάκος γεννήθηκε το 1939 στα Εξάρχεια. Η μουσική τον
χαρακτηρίζει από την παιδική του κιόλας ηλικία, έγινε η καταφυγή του. Τα
ακούσματά του ποικίλα και διαφορετικά, «γράφουν» μέσα του. Από τα
ρεμπέτικα και τα λαϊκά τραγούδια που έπαιζε μια μικρή κομπανία μουσικών
απέναντι από το σπίτι του σε ένα ταβερνάκι και τις καντάδες και τα
επτανησιακά τραγούδια της Ζακυνθινής γιαγιάς του, μέχρι τα βυζαντινά
τροπάρια που έψελνε στη Ζωοδόχο Πηγή στην Ακαδημίας. «Ολες αυτές οι
μουσικές καταβολές, και κάποιες άλλες αργότερα, με έκαναν να διαμορφώσω
έναν δικό μου μουσικό κόσμο, που σε συνδυασμό με τις μελέτες και άλλες
εμπειρίες με όπλισαν με γνώση, ώστε να μπορώ να ανταποκρίνομαι σ’ αυτό
που χάραξα και υπηρετώ», θα πει χρόνια αργότερα ο συνθέτης, σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του, στον Π. Γεραμάνη.
Οι σπουδές του στο Ωδείο Αθηνών και στη συνέχεια στο Παρίσι και στο
Julliard School of Music της Νέας Υόρκης, όπου μελέτησε διεύθυνση
ορχήστρας με τον Λέοναρντ Μπερνστάιν, του επιτρέπουν να διαμορφώσει ένα
στέρεο μουσικό υπόβαθρο. Δασκάλους του ονόμαζε τον Στράτο Παγιουμτζή,
τον Γιάννη Παπαϊωάννου, τον Μάρκο Βαμβακάρη, τον Γιάννη Τσαρούχη, τον
Νίκο Γκάτσο, την Νάντια Μπουλανζέ, τον Ντέιβιντ Ντάιαμοντ και τον
Μπερνστάιν. Τα ακούσματά του, οι σπουδές του, του δίνουν όλο το υλικό που
χρειάζεται για να φτιάξει τον δικό του μουσικό κόσμο. Εναν μουσικό κόσμο
που συνομιλεί με τη λαϊκή ψυχή και προκαλεί ανεπανάληπτη συγκίνηση και
ανάταση. Ολο του το έργο δείχνει ότι με την ίδια άνεση και φυσικότητα
που αντιμετωπίζει τη λαϊκή μουσική μπορεί να χειρίζεται την κλασική και
τη σύγχρονη μουσική, αφού και τα τρία αυτά είδη συνυπάρχουν στη
δημιουργία του, συχνά μάλιστα συμπλέκονται. Γι’ αυτό και δεν είναι
τυχαίο που θεωρείται ένας από τους κορυφαίους συνθέτες της έντεχνης
λαϊκής μας μουσικής και ο μεγαλύτερος ενορχηστρωτής αυτής της χώρας.
Πάντα ακμαίος και δημιουργικός, δεν σταματά να αναζητά τρόπους για
την εξύψωση του πνευματικού επιπέδου του λαού. Χαρακτηριστική είναι η
απάντησή του σε ερώτηση για το τι θα συμβούλευε έναν νέο μουσικό
σήμερα: «Παραφράζοντας τον Κάλβο, “Θέλει αρετή και τόλμη το
τραγούδι”, γιατί αυτό διδάσκει διαχρονικά στους Ελληνες: Ελευθερία και
γλώσσα!
Και θα τους υπενθύμιζα τη φράση “Μουσικήν ποίει και εργάζου!”.
Είναι η εντολή που έλαβε στο όνειρό του ο Σωκράτης στον πλατωνικό
διάλογο του “Φαίδωνα”. Δηλώνει τη σημασία της μουσικής παιδείας και
γενικότερα της Τέχνης για την ανύψωση του ανθρώπου από άτομο σε πολίτη,
με γνώση και ευαισθησία, με κρίση και ανθρωπιά, με εσωτερική καλλιέργεια
και κοινωνική συνείδηση. Η τελευταία φράση, αφιερωμένη “στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ”».
Το 1992 ο Σταύρος Ξαρχάκος σε συνεργασία με μία σειρά
σημαντικούς στιχουργούς και ερμηνευτές κυκλοφορεί τον δίσκο «Ακούσατε –
Ακούσατε». Στον δίσκο περιλαμβάνονται διασκευές,
μεταξύ των οποίων και ορισμένες πιο «πειραγμένες», που σχολίαζαν την
τότε επικαιρότητα. Μία από αυτές τις διασκευές είναι και το τραγούδι «Ο
Καραγκιόζης και ο Τέως (Ισχύς μου η αγάπη του λαού)», σε στίχους του
Νίκου Γκάτσου.
Η μουσική είναι δανεισμένη από το «Της αμύνης τα παιδιά»
από τον δίσκο «Ρεμπέτικο», επίσης σε μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου. Στη
συγκεκριμένη διασκευή περιλαμβάνονται και ορισμένοι γλαφυροί στίχοι για
τον Κωνσταντίνο Γλίξμπουργκ – αυτός άλλωστε είναι και «ο Τέως» του
τίτλου του τραγουδιού.
Όπως μας ενημερώνουν οι στίχοι του, «όταν ξέμεινε
από φράγκα/ Σήκωσε όλο το Τατόι/ Να πουλάει και να τρώει» σε αντίθεση
με τον Καραγκιόζη, που όπως μας τραγουδάει φοβάται «μόνο κάθε
πολιτσμάνο/ Μη με γραπώσει στην κουτσουκέλα επάνω»…
